Jan Van Rijswijck. 1853–1906 Gelukkig kennen we de Jan van Rijswijcklaan, want wat weten
we eigenlijk nog van deze grootste burgemeester die Antwerpen
ooit heeft gehad? Hij stierf arm, maar liet ons zoveel rijkdom na, deze vlotte liberaal! Jan Cornelis zelf overleed zwaar ziek te Testelt op 23 september 1906 in een bescheiden buitenverblijf, thans hotel-restaurant ‘Hoevebeemden'in de Kasteelstraat, niet ver van de Jan van Rijswijckstraat. |
|---|
 |
Jan van Rijswijck werd na zijn dood opgebaard in het Antwerpse stadhuis. De begrafenis zelf op 27 september groeide uit tot een massale golf van medeleven en dankbaarheid voor een geliefde burgemeester. |
|---|---|
 |
 |
Weeskinderen dragen de talrijke rouwkransen. Foto 2 toont ons de toenmalige schepenen en raadsleden van de stad Antwerpen. Op de derde foto zien we een afvaardiging van de 'garde civique' mee opstappen in de rouwstoet. |
 |
Onder massale belangstelling van het gewone volk kreeg hij op 27 september een stadsbegrafenis, en in 1926 werden zijn stoffelijke resten bijgezet op het Groot Erepark van het Schoonselhof, naast die van zijn vader. |
|---|
 |
 |
|---|---|
 |
"opgericht door vrienden en vereerders 1924" de graftombe van Jan van Rijswijck op het erepark in Schoonselhof. |
Wat zijn publieke leven betreft ontpopte hij zich na zijn studies Rechten in Leuven en in Brussel tot een geducht Flamingant die zijn pleidooien in het Nederlands hield, en zich blijvend zou inzetten voor de Vervlaamsing van de Antwerpse Rechtbank. In 1878 zou hij in opdracht van het Willemsfonds een onderzoek voeren naar het (niet) naleven van de Taalwet (1873) in strafrechtelijke zaken. Zijn vaststellingen zouden leiden tot de oprichting van de Vlaamse Conferentie der Balie. |
|---|
 |
Hij ging de 'Kleine Gazet' uitgeven, blad van het liberaal Flamingantisme, en nauwelijks 25 jaar oud (in een tijd waarin een rijpere leeftijd en ondervinding nog niet als handicap werden aangezien) stapte hij in de politiek; bracht het eerst tot provincieraadslid, dan tot gemeenteraadslid, en werd later tenslotte burgemeester(1892 - 1906) en volksvertegenwoordiger (1900 – 1906). |
|---|
Steeds zou hij ijveren voor de Volksontvoogding en de Vernederlandsing van het onderwijs. Hij bepleitte een verplicht én kosteloos onderwijs voor jongens én meisjes; dit moest volgens hem leiden naar een bekwaamheidskiesrecht. Als Flamingant nam hij tevens zwaar aanstoot aan de 'hooveerdigheid' der verfranste Vlamingen die de bestaande sociale kloof nog uitdiepten met een talentegenstelling. |
|---|
 |
In 1993 verscheen bij 'Liberaal Archief' het boek "Jan van Rijswijck, boegbeeld van het sociale liberalisme" van de hand van Lode Hancké (Opmerkelijk: Een socialist die een verdienstelijke bijdrage schrijft over een liberale burgemeester!) Deze politieke biografie belicht niet alleen de ideeën en verwezenlijkingen van 'onze Jan' naast zijn flamingantisme en zijn sociale bewogenheid, maar is tevens een interessante bron van wetenswaardigheden over de politieke machtsverhoudingen in de Scheldestad ruim honderd jaar geleden. |
|---|
Uiteindelijk werd hij in 1892 burgemeester ondanks het verzet van zijn eigen Liberale Associatie die hem te sociaal en te Vlaams vond, wat hem echter wél goed van pas was gekomen om als verzoener de zware dokstakingen van 1900 tot een goed einde te brengen. Hij verbood zelfs de inzet der grove middelen en werd daarvoor door de arbeiders op handen gedragen. Zijn tussenkomsten en bezielende redevoeringen zouden nog menig geschil of sociaal conflict oplossen.
|
|---|
 |
Culturele uitgifte 1961. Zelfs de Belgische Post is niet ongevoelig gebleken voor de verdiensten van 'onze Jan'. |
|---|
Stap voor stap verdrong hij het Frans uit de administratie en het publieke leven. (Waren maar al onze burgemeesters uit B-H-V zo onderlegd en gedreven!).Gedaan met die volksvreemde dikdoenerij en het taalimperialisme! Vlaanderen zou voortaan macht en rijkdom uitstralen! En daar slaagde hij wonderwel in door de Wereldtentoonstelling van 1894 te organiseren, door prachtige openbare gebouwen op te richten zoals:het Zuidstation(1902) en het Centraal Station (de 'Middenstatie') van 1905, het Tolhuis en het Loodswezen. Ook de burgerij volgde in de pracht en praal van het Oostkanton (Zurenborg) en de wereldberoemde Cogels-Osylei, de Leysstraat (1899), en vele vele andere, om nog te zwijgen over de havenuitbreidingen en de economische relance. |
|---|
Burgemeester Jan van Rijswijck werd vereeuwigd tegen de gevel van de Leysstraat nr.7 als één van de initiatiefnemers voor de monumentale verbreding van deze straat bij het einde van de 19de eeuw. |
 |
|---|
Het lyrisch Toneel (1893) ontwikkelde zich tot een echte Vlaamse Opera (1907), en de Anglo-Boerenoorlog (1899 – 1902) liet zijn sporen na in het Antwerps Boerencomitee en het Antwerps hulpkomiteit voor de Zuidafrikaanse bannelingen waarin zijn schoonbroer Flor van der Ven het werkpaard was. |
|---|
Dat Jan van Rijswijck geen opportunist of kruipdier was, moge blijken uit het feit dat hij Leopold 2 ertoe kon brengen hem in het Nederlands aan te spreken. <<.....Indien
hij in 't Vlaamsch antwoordt aan burgemeester Jan Van Rijswijck op het
Antwerpsch Stadhuis, en in de Beurs voor het eerst in zijn leven de
volkspopulariteit zoekt en wint met Vlaamsche wachtwoorden, dan is dat in
onze oogen een nieuw bewijs voor de wassende kracht der Vlaamsche Beweging,
tot spijt van die 't benijdt.>> |
|---|
Het is enorm wat zo één geliefde, bekwame en hardwerkende burgemeester voor zijn stad kon betekenen. Hij vleide geen groten der wereld, Wie de melodie niet kent kan hier even meeluisteren naar een korte klankopname geregistreerd op de vroegere maandelijkse zangstonden van de Alice Nahonkring. |
|---|
| om de opname te beluisteren: KLIK HIER |
|---|
'Nonkel' Theodoor heeft zijn standbeeld aan de Nationalestraat, in een stemmig parkje.
 |
 |
|---|
 |
Geef het maar toe: de Antwerpse 'Zuidstatie' dat was een prachtig gebouw. Onbegrijpelijk dat zo een juweeltje met de glimlach werd gesloopt! Die nieuwe aanwinst met de 'frietzakken' op het zuid moet alvast onderdoen inzake stijl en elegantie... |
|---|
Nog zo een pareltje van een gebouw dat onder burgemeester
Het Tolhuis was vlot te bereiken met tram 7. |
 |
|---|
 |
O.K.toegegeven, de 'middenstatie' in Antwerpen is behoorlijk imposant, op het randje van het bombastische... maar vergelijk eens met die zielloze moderne rommel op de voorgrond! |
|---|
 |
 |
|---|---|
Hoe je het ook bekijkt,in de avondzon of steeds sierlijkheid uit ! |
|
Bezoekers van onze webstek die zich verder willen verdiepen in de persoon van Jan van Rijswijck, zullen naast het hoger vermelde boek van Lode Hancké ook flink opschieten met deze uitgave van 'de Nederlandsche Boekhandel' uit 1910. |
 |
|---|
 |
met dank aan postzegelhandel Gerda & Hugo de Beul die bereidwillig prenten en boeken ter beschikking stelden. |
|---|
| terug |
|---|